Nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến bảo vệ người dân trên không gian mạng
Các đối tượng tội phạm mạng trong và ngoài nước liên tục thay đổi phương thức, thủ đoạn, triệt để lợi dụng công nghệ mới để tấn công, xâm nhập, lừa đảo quy mô lớn, gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội, đe dọa cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân.
Năm 2023, thiệt hại là 1.026 tỷ USD, tương đương 1,05% GDP toàn cầu (Tại Việt Nam, Theo thống kê, trên cổng cảnh báo an toàn thông tin ghi nhận gần 16.000 phản ánh lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại hơn 390.000 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP; trong đó 91% liên quan lĩnh vực tài chính, tăng 64,78% so với năm 2022. Tỷ lệ người dùng nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo trực tuyến là 73%).
Các hình thức lừa đảo qua Mạng xã hội
Sử dụng các nền tảng mạng xã hội để lừa đảo giúp các đối tượng
dễ dàng ẩn danh tính và đây là một số dấu hiệu cần lưu ý:
1/ Lời mời
kết bạn, làm quen bất ngờ từ người lạ: Để tạo lòng tin, các đối tượng lừa đảo
thường sử dụng hình ảnh chỉn chu, ngoại hình bắt mắt tiếp cận nạn nhân, làm
quen một cách bất ngờ.
2/ Dụ dỗ
tham gia các hội nhóm đầu tư, làm nhiệm vụ: Gắn mác đầu tư ít, lợi nhuận
cao, các đối tượng đánh vào tâm lý muốn kiếm tiền của nạn nhân.
3/ Quảng
cáo tuyển dụng hay các dịch vụ hấp dẫn: Các đối tượng lừa đảo thường đăng tải
bài viết quảng cáo dịch vụ với nhiều ưu đãi hấp dẫn, mức giá không tưởng như
tour du lịch, vé máy bay giá rẻ,… hay tuyển dụng “việc nhẹ lương cao”, dịch vụ
lấy lại tiền bị lừa,… để chào mời khách hàng nhẹ dạ cả tin trên mạng xã hội.
4/ Lừa đảo
video Deepfake: Các đối tượng sử
dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra những video hoặc hình ảnh giả, sao
chép chân dung giả người thân, bạn bè để thực hiện các cuộc gọi lừa đảo trực
tuyến.
5/ Yêu cầu
đóng cọc trước, chuyển tiền khẩn: Các đối tượng lừa đảo có thể nghĩ ra nhiều
lý do để yêu cầu nạn nhân phải chuyển tiền, hoặc giả danh bạn bè, người thân cần
vay tiền gấp.
6/ Lời hứa về phần thưởng hoặc khuyến mãi bất
ngờ: Yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân để
nhận quà, Đối tượng lừa đảo
có thể hứa hẹn những lợi ích không thực tế, như trúng thưởng, quà tặng hoặc khoản
tiền lớn, nhưng yêu cầu người nhận phải trả phí hoặc cung cấp thông tin trước.
Xử lý khi gặp lừa
đảo
1/ Chủ động chặn các tin nhắn cuộc gọi: Khi được tiếp cận bởi các tin nhắn, cuộc gọi
có dấu hiệu lừa đảo, người dân nên chủ động ngắt liên lạc, chặn tin nhắn.
2/ Báo cáo các tin nhắn, cuộc gọi: Chặn và báo cáo các tin nhắn có dấu hiệu lừa
đảo trên các nền tảng mạng xã hội. Đối với các cuộc gọi điện, lưu lại số điện
thoại của các đối tượng và trình báo với cơ quan công an nhằm kiểm tra và bắt
giữ.
3/ Tìm kiếm thông tin trên mạng: Tìm kiếm các phương thức, thông tin liên
quan tới hành vi lừa đảo, rất có thể hành vi đó đã được báo cáo và đăng tải bởi
các cơ quan truyền thông hoặc nạn nhân khác.
4/ Gửi cảnh
báo về Trang cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam tại địa chỉ
canhbao.khonggianmang.vn
Xử lý sau khi bị
lừa đảo trực tuyến
1/ Dừng
chuyển tiền, tuyệt đối không tiếp tục làm theo lời dẫn dụ của đối tượng lừa
đảo.
3/ Liên hệ ngay lập tức với ngân hàng và tổ
chức tài chính để báo cáo lừa đảo và yêu cầu họ dừng mọi
giao dịch.
4/ Sao lưu lịch sử giao tiếp, giao dịch: Nhanh chóng lưu lại các đoạn hội thoại với
đối tượng lừa đảo, lịch sử giao dịch chuyển khoản nhằm phục vụ cho quá trình điều
tra và truy vết đối tượng.
5/ Trình báo lừa đảo: Trình báo vụ việc lừa đảo trực tuyến với các cơ quan chức năng như lực
lượng công an địa phương.
6/ Cảnh báo cho gia đình và bạn bè về trường hợp lừa đảo này để họ có thể đề phòng những chiêu
trò tiếp theo có thể xảy ra.
Kỹ năng phòng tránh cơ bản:
Việc nâng cao nhận thức, luôn cảnh giác trước những bất thường
khi tham gia không gian mạng là những kỹ năng cơ bản giúp hạn chế tối đa rủi ro
không đáng có. Để phòng tránh lừa đảo trực tuyến, người dùng cần:
1/ Kiểm tra nguồn gốc thông tin: Xác định xem thông tin đến từ nguồn đáng
tin cậy hay không. Kiểm tra tên miền và đường dẫn URL của trang web. Hãy chú ý
đến các tên miền khác thường, có lỗi chính tả hoặc không có các chứng chỉ tín
nhiệm mạng.
2/ Cảnh
giác với người lạ kết bạn qua mạng xã hội, qua Zalo, Telegram… Khi có dấu
hiệu khả nghi ngay lập tức không kết bạn và không trả lời. Ngoài ra ẩn đi danh
sách bạn bè của mình trên các tài khoản mạng xã hội để tránh bị đối tượng lừa đảo
biết đến các mối quan hệ xung quanh của mình.
3/ Cảnh giác với email và tin nhắn lạ: Các email hoặc tin nhắn lừa đảo thường giả
mạo các tổ chức uy tín (như ngân hàng, đơn vị nhà nước hoặc công ty công nghệ).
Kiểm tra kỹ địa chỉ email người gửi, so sánh đối chiếu với địa chỉ email được
ghi trên các cổng thông tin chính thống. Thông thường, các địa chỉ Email giả mạo
sẽ bao gồm các ký tự thừa, tên miền không chính xác.
4/ Cẩn
thận với các yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, tài chính: Không chia sẻ thông tin cá nhân hoặc tài
chính qua email hoặc tin nhắn cho các đối tượng lạ. Ngoài các đơn vị ngân hàng,
các tổ chức hoặc doanh nghiệp uy tín sẽ không yêu cầu cung cấp dữ liệu cá nhân.
5/ Cảnh giác với những yêu cầu đặt cọc hoặc
chuyển khoản trước: Tuyệt
đối không chuyển tiền cho các đối tượng lạ trong mọi trường hợp. Đối với các
giao dịch trực tiếp, người dân được khuyến cáo nên thực hiện trực tiếp hoặc
thông qua cá nhân hoặc tổ chức trung gian uy tín.
6/ Tìm hiểu thêm về các hình thức lừa đảo phổ
biến: Các loại hình lừa đảo
qua mạng như lừa đảo qua email, tin nhắn, mạo danh và lừa đảo chiếm đoạt tài sản
đã được phổ biến rất nhiều trên mạng. Hiểu biết về các phương thức này sẽ giúp
dễ dàng nhận diện và phòng tránh hậu quả không đáng có. Theo dõi và cập
nhật tại kênh thông tin Cổng không gian mạng quốc gia (Facebook/TikTok) hoặc
website Khonggianmang.vn./.